دانستني هايي درباره بيماري کبد

کبد چرب غير الکلي، يک التهاب کبدي است که در اين بيماري تجمع بيش از حد چربي در کبد، گاه باعث اختلال در فعاليت طبيعي بافت کبد مي شود که مي تواند سير پيشرونده پيدا کند و باعث نارسايي کبد يا « سيروز کبدي » شود.

عوامل تاثيرگذار در اختلالات کبدي
 

علاوه بر افزايش چربي در بافت کبد که بر روي فعاليت طبيعي کبد تاثير مي گذارد، عوامل ديگري نيز بر عملکرد طبيعي سلول هاي کبدي تاثير گذارند.
ـ مقاومت به انسولين، به اين معنا که بدن نمي تواند قند را به شکل طبيعي مورد استفاده قرار دهد. به طور طبيعي لوزالمعده پس از خوردن مواد قندي با ترشح هورمون انسولين سعي مي کند که قند اضافي موجود در خون را به سلول هاي عضلاني و کبد وارد کند.
در وضعيت مقاومت به انسولين، حساسيت گيرنده هاي سلولي انسولين کاهش مي يابد. در نتيجه بدن براي ثابت نگه داشتن سطح قند خون نياز به ترشح انسولين بيشتري خواهد داشت و در صورت ادامه ي اين روند در نهايت ميزان قند خون افزايش يافته و فرد مبتلا به ديابت مي شود.
ـ تغيير در روند توليد چربي در بافت کبد و نحوه ي عملکرد کبد در برابر چربي هايي که از روده به کبد منتقل مي شوند.
ـ عمل هاي جراحي که مسير معده، روده يا هر دو را کوچک مي کنند، از قبيل عمل جراحي « باي پس روده ».
ـ استفاده ي طولاني مدت از لوله هاي روده يي براي تغذيه که معمولا پس از عمل جراحي استفاده مي شوند.
ـ استفاده از بعضي داروها از قبيل: آميودارون ( داروي قلبي )، کورتون، استروژن هاي صنعتي و بعضي از داروهاي کنترل سرطان.

علت بيماري
 

اگر چه علت اصلي بيماري کبد چرب مشخص نيست، ولي به نظر مي رسد اين بيماري ارتباط نزديک با بعضي بيماري هاي متابوليک از جمله چاقي، افزايش کلسترول، تري گليسريد خون و ديابت دارد و در درمان کبد چرب، کنترل اين بيماري هاي زمينه يي بسيار موثر است. مصرف زياد انرژي باعث مي شود کبد نتواند سوخت و ساز طبيعي را انجام دهد و در نتيجه انرژي اضافي به صورت چربي در کبد ذخيره شود. اين بيماري اغلب افراد را در سنين ميانسالي مبتلا مي کند. اکثر بيماران از افزايش وزن و چاقي به ويژه چاقي شکمي رنج مي برند و هم چنين مي توانند دچار افزايش چربي هاي خون بوده يا از مبتلايان به ديابت باشند. از آنجا که در سال هاي اخير شيوع چاقي و بيماري هاي متابوليک در جوانان افزايش قابل توجهي يافته است، جواناني که با چاقي و بيماري کبد چرب به پزشک مراجعه مي کنند کم نيستند، البته بايد گفت بيماراني هستند که بدون داشتن هيچ کدام از عوامل خطر ذکر شده و بدون هيچ دليل شناخته شده يي مبتلا به کبد چرب مي شوند. افزايش چربي در بدن که معمولاً با چاقي شکمي همراه است به همراه افزايش چربي هاي خون و افزايش فشار خون، همه از علايم مجموعه يي از اختلالات تحت نام « سندرم متابوليک » هستند که اين سندروم دقيقاً وابسته به مقاومت انسولين است.

علايم بيماري
 

از آنجا که اين بيماري سير پيش رونده دارد، مي تواند در مراحل اوليه بدون علامت باشد تا زماني که تاثيرات منفي بر عملکرد کبد ايجاد کند. در آن زمان علايمي از قبيل احساس ضعف، خستگي و کاهش وزن بروز مي کند. سير اين بيماري مزمن است. بنابراين شايد سال ها طول بکشد تا منجر به ايجاد سيروز کبدي ( جايگزيني سلول هاي کبدي با سلول هاي فيبروز ) و در نهايت نارسايي کبد شود. در نقطه ي مقابل در موارد کمي و به دليلي ناشناخته، سير بيماري متوقف يا حتي به حالت طبيعي باز مي گردد. بدون آنکه درمان مشخصي انجام گرفته باشد. تشخيص و درمان کبد چرب مانند هر بيماري ديگر، معمولا با گرفتن شرح حال از بيمار و معاينه ي او شروع مي شود. اگر چه در خيلي از موارد، علايم قابل توجهي در اين بيماري وجود ندارد و با مشاهده ي بالا بودن آنزيم هاي کبدي و نيز تصاوير سونوگرافي، سيتي اسکن و MRI اين بيماري قابل تشخيص است. از بيوپسي کبد براي تشخيص ميزان صدمه به بافت کبدي در بعضي از موارد استفاده مي شود.

درمان
 

اگر چه درمان اختصاصي براي کبد چرب وجود ندارد، ولي شما با کنترل بيماري هاي زمينه يي از قبيل کاهش وزن، چربي هاي خون، ديابت يا قطع نمودن داروهاي مسبب ( با نظر پزشک معالج ) مي توانيد از پيشرفت اين بيماري جلوگيري و در خيلي از موارد سير معکوس را طي کنيد که منجر به درمان اين بيماري مي شود.
هم چنين از مصرف الکل که عملکرد طبيعي کبد را دچار اختلال مي کند، جداً پرهيز کنيد.

نکات مهم درماني
 

شما مي توانيد زير نظر متخصصين تغذيه و گوارش، سير بيماري کبد چرب را محدود و کنترل کنيد. براي کنترل کبد چرب توجه به نکات زير اهميت کليدي دارد:

ـ کم کردن وزن
 

از آن جا که اکثر بيماران مبتلا به کبد چرب غير الکلي چاق هستند، کاهش وزن در کنترل اين بيماري نقش مهمي دارد. براي کاهش وزن انتخاب رژيم غذايي نيز بايد به درستي صورت پذيرد، زيرا کاهش وزن سريع با رژيم هاي برق آسا خود مي تواند سير بيماري را بدتر کند.

ـ انتخاب رژيم غذايي سالم
 

رژيم غذايي پر کربوهيدرات که حاوي ميزان قابل توجهي سبزي و ميوه و مواد غذايي پر فيبر باشد، معمولاً بهترين انتخاب براي افراد مبتلا به کبد چرب است. کاهش چربي مصرفي، به ويژه چربي هاي اشباع شده و جايگزيني آنها با چربي هاي غير اشباع که در روغن زيتون و ماهي وجود دارند، استفاده از نان و غلات سبوس دار بايد جدي گرفته شود.

ـ انجام ورزش و فعاليت بدني منظم
 

چاقي به ويژه چاقي شکمي نقش مهمي در افزايش خطر ابتلا به کبد چرب دارد. بر همين اساس، داشتن پياده روي منظم به ميزان حداقل سي تا شصت دقيقه در روز توصيه مي شود.

ـ کنترل بيماري هاي زمينه يي متابوليک
 

کنترل ديابت و چربي هاي خون در بيماران مبتلا به کبد چرب، نقش کمک کننده يي در بهبود اين بيماري دارد. همان طور که مي دانيد از اصول مهم کنترل بيماري هاي متابوليک، رعايت رژيم غذايي و ورزش منظم است.

ـ محافظت کبد از عوامل خطر
 

از عواملي که بر روي فعاليت طبيعي کبد اثر سوء دارند بايد پرهيز کرد. از مهم ترين اين عوامل، مصرف الکل و بعضي داروها است. بنابراين در هنگام مراجعه به پزشک به او بگوييد که مبتلا به کبد چرب هستيد که در تجويز دارو به آن توجه کند.
منبع: نشريه 7 روز زندگي شماره 111